Dr. Felix Schuhfried (1947) Avusturya’da Viyana Üniversitesinin de işbirliği ile psikiyatri ve nörolojide kullanılabilecek tanı ve tedaviye yönelik test yöntemleri geliştirip tıbbın hizmetine sundu.
Magdeburg Üniversitesi ve Hasomed Şirketi gelişen bilgisayar teknolojisi ile birlikte 1988 yılında bilgisayarlı rehabilitasyon (Rehacom) programlarını oluşturdular.
Günümüzde çocuklar ve gençlerin en önemli problemlerinden biri olan dikkat ve konsantrasyon eksikliği ve buna bağlı öğrenme bozuklukları veya sosyal uyum sorunları onların ilerideki yaşamlarını ve hedeflerini olumsuz yönde etkilemektedir.
Aynı şekilde nörolojik hastalıklar (demans, nörodejeneratif hastalıklar, beyin tümörleri, serebrovasküler hastalıklar) veya bazı kronik psikiyatrik hastalıklar (şizofreni, depresyon, v.b.) günlük yaşamı, mesleki performansı olumsuz yönde etkilemekte, yoğun bilişsel problemler ortaya çıkmaktadır.
Bu programlar entelektüel performans düzeyinin belirlenmesinde tanı amaçlı kullanılan testlerden farklı olarak, günlük yaşamdaki ve mesleki etkinliklerdeki performans kayıpları azaltmayı amaçlar.
“Rehacom”da amaç kişiyi hastalıktan önceki durumuna ve/veya – ideal duruma eğer bunlar mümkün değilse günlük yaşamını tek başına sürdürebilecek düzeye getirmektir.
Programlar tıp ve bilgisayar alanında gelişen teknolojinin olanaklarına paralel olarak sürekli yenilenip güncellenmektedir.
Yapılan çalışmalar etiyolojisi ne olursa olsun her tür organik ve fonksiyonel psikolojik/bilişsel problemi olan hastanın Rehacom’dan yararlandığını, algı, dikkat ve performans düzeylerinde belirgin bir düzelme olduğunu göstermektedir.
Rehacom tek başına veya ilaç tedavisi ile beraber kullanılabilir.
Akademik Çalışmalar
Regel, H. & Fritsch, A. (1997)
Nörolojik Tedavi Merkezi, Magdeburg, Almanya
Bu çalışmaya 120 nörolojik hasta (inme, kapalı kafa travması) katıldı. Rehacom uygulaması öncesi ve sonrasında TAB ve serebral defisitler için tanı envanteri uygulanmıştır. Rahacom’la çalışma 8 hafta sürmüş ve aşağıdaki çalışmalardan bir veya daha fazlası hastalara uygulanmıştır: Dikkat&konsantrasyon, bölünmüş dikkat, uyanıklığın sürdürülmesi (vijilans), kelime hafızası, topolojik hafıza, sözel hafıza ve şekil hafızası.
Hastalar 3 gruba ayrılmışlardır:
– 1. grupta (60 altı konuşma bozukluğu ve/veya hemiparezesi olmayan hastalar); uygulanan tüm çalışmalarda %83’e varan bir performans artışı kaydedilmiştir.
– 2. grupta (60 altı konuşma bozukluğu ve/veya hemiparezesi olmayan hastalar); performans artışı %57 düzeyindedir.
– 3. grupta (60 yaş üzeri ve çeşitli nörolojik bozuklukları olan hastalar); %50 civarın bir düzelme kaydedilmiştir.
Nörolojik hastalığın ve rehacom uygulaması arasında bir süre olduğundan spontan remisyon olasılığı söz konusu değildir.
Kaynak: Regel, H. & Fritsch, A. (1997). Evaluationsstudie zum computergestützten Training psychischer Basisfunktionen. Abschlussbericht zum geförderten Forschungsprojekt. Bonn:kuratorium ZNS.
Beckers, K.;
Nörolojik Tedavi Merkezi; Düsseldorf Almanya
Çalışma kafa beyin travması geçirmiş 6 hasta ile yürütülmüştür. Hastaların bilişsel yetilerinin değerlendirilmesinde […] ve Viyana test sisteminin bazı testleri kullanılmıştır. 6 hastada ağır derecede dikkat ve hafıza bozuklukları vardı. Her hastaya 20 dakikalık 9 seans şekline dikkat&konsantrasyon, vijilans (uyanıklık) ve topolojik hafıza ile ilgili çalışmalar uygulandı.
Çalışma öncesi ve sonrası sonuçları karşılaştırıldığında WMS-R ve bazı Viyana test sistemi performansında belirgin bir düzelme saptandı. Ancak her çalışmanın ilgili bilişsel boyuta etkili olduğu, diğer işlevlere genel bir etkisi olmadığı gözlemlendi.
Pfleger, U. (1996)
Graz Üniversitesi Avusturya
Kronik şizofreni tanısı almış 28 hastada şizofreniden kaynaklanan bilişsel defisitlerin tedavisinde rehacom’ un ne kadar yararlı olabileceği araştırılmıştır. Hastaların bilişsel profili aşağıdaki testlerle belirlenmiştir: MWT (çoktan seçme kelime tahmin testi), SKT ( Sendrom-kısa-test), d2 ve LPS’ den skalalar. Ek olarak bazı kendini değerlendirme ölçekleri de uygulanmıştır.
Çalışma grubuna alınan 14 hasta; 3-7 haftalık bir zaman sürecine yayılmış olarak, haftada 3 kez 20 dakikalık bilişsel tedavi (DİKKAT&KONSANTRASYON ve TOPOLOJİK HAFIZA) gördü. Kontrol grubundaki 14 hasta ise konvansiyonel tedavi programı aldılar.
Son değerlendirmede çalışma grubundaki tüm hastaların test performanslarında belirgin bir iyileşme saptandı. SKT ve MWT skorlarında anlamlı artışlar gözlenmiştir. Kontrol grubunda ise çok az bir düzelme görülmüş; hatta bazı parametrelerde gerilemeler saptanmıştır.
Kaynak: Pfleger, U. (1996). Computergestütztes kognitives Trainingsprogramm mit schizophrenen Patienten. Münster/New York: Waxmann – Internationala Hochschulschriften, Bd. 204.
Diebel, A. ve ark.
Sosyal Pediatri Merkezi Magdeburg
Bu çalışmanın amacı çocuklarda görülen dikkat ve konsantrasyon bozukluklarında Rehacom’ un etkinliğini araştırmaktır. Çalışma değişik yaş gruplarından sağlıklı çocuklar üzerinde uygulanmıştır. Okul çağı çocukları, anaokulu çağı çocuklarına oranla çalışmadan daha fazla yararlanmıştır. Çalışma öncesi ve esnasında yapılan motivasyon amaçlı anketler çocukların performansını olumlu yönde etkilemiştir. Bu çalışmada bilgisayar destekli bilişsel alıştırmaların, sağlıklı çocuklarda da okul başarısını arttırdığına dair veriler elde edilmiştir.
Kaynak: Diebel, A., Feige, C., Gedschold, J., Goddemeier, A., Schulze, F. & Weber, P. Computergestütztes Aufmersamkeits- und Konzentrationstraining bei gesunden Kindern. In Praxis der Kinderpsychologie und Kinderpsychiatrie, 1998, 47, S.641-656.